Świat i jego zakątki

W tym tygodniu, nawiązując do dramatycznych wydarzeń, które miały miejsce w Himalajach na górze Nanga Parbat, chciałabym Wam przedstawić kilka ciekawostek o wspinaniu.
Czym jest wspinaczka? Jest to przemieszczanie się w terenie na tyle stromym, że do utrzymania równowagi wymaga co najmniej użycia rąk.

W powyższej definicji mieszczą się tak różne czynności, jak wspinanie na kilkumetrowe kamienie (bouldering) i wchodzenie na ponad ośmiokilometrowe szczyty górskie.
Wspinaczka niegdyś uważana była za sport przestrzenny, tak jak żeglarstwo, czy szybownictwo. Upowszechnienie i popularyzacja sztucznych ścian wspinaczkowych i zawodów wspinaczkowych przesunęło nieco akcenty w stronę „boiskowości”. W dalszym ciągu jednak dla znacznej części wspinających się działalność ta, to co najmniej pasja lub nawet sposób na życie.

Od czego pochodzi nazwa szczytu K2?
Od nazwy pasma – Ka­ra­ko­rum. W roku 1856 T. G. Mont­go­me­rie do­ko­ny­wał pomiarów wyso­ko­ści, nu­me­ru­jąc szczyty Ka­ra­ko­rum po kolei od K1 do K35. Potem przy­pi­sa­no im lokalne nazwy. Jednak drugi szczyt okazał się tak od­osob­nio­ny, że tubylcy o nim w ogóle nie wie­dzie­li i lokalnej nazwy nie po­sia­dał. Pozostał więc jako K2.

Z czego słynie góra Thor na wyspie Baffina w Ka­na­dzie?
Znajduje się tam naj­wyż­sza prze­paść. Góra o wy­so­ko­ści 1675 m słynie z naj­wyż­szej przepaści – można z niej spaść aż 1250 m. Za­chod­nia ściana o średnim na­chy­le­niu 105 stopni jest częstym celem wspi­na­czy, mimo że dotarcie do góry po­ło­żo­nej na dalekiej północy jest wyjąt­ko­wo kło­po­tli­we.

Sir Edmund Hillary i Tenzing Norgay to pierwsi zdobywcy Mount Eve­re­stu. Ale który z nich jako pierwszy stanął na szczy­cie?
Nie wiadomo. Dzien­ni­ka­rze z całego świata do­py­ty­wa­li, któremu ze wspi­na­czy należy się miano pierw­sze­go czło­wie­ka na naj­wyż­szej górze świata. Jednak jedyną od­po­wie­dzią, jaką dostali, była „osiągnęliśmy to razem”. Fo­to­gra­ficz­nie udo­ku­men­to­wa­ny został jedynie Tenzing, gdyż to Hillary robił zdjęcia.

Polski hi­ma­la­ista Jerzy Kukuczka zdobył wszyst­kie ośmio­ty­sięcz­ni­ki. Jako który?
Drugi na świecie. Zdobycie wszyst­kich czter­na­stu szczytów zajęło Kukuczce 8 lat (1979-1987). Pierwszy dokonał tego Reinhold Messner w latach 1970-1986.

Która para hi­ma­la­istów jako pierwsza dokonała zimowego wejścia na Mount Everest?
Krzysz­tof Wielicki i Leszek Cichy jako człon­ko­wie wyprawy pod kie­row­nic­twem Andrzeja Zawady stanęli na szczycie 17 lutego 1980 roku. Był to jed­no­cze­śnie pierwszy ośmio­ty­sięcz­nik zdobyty zimą.

Kto jako pierwszy Polak stanął na szczycie Mount Everest?
Wanda Rut­kie­wicz. 16 paź­dzier­ni­ka 1978 roku Wanda Rut­kie­wicz jako trzecia kobieta na świecie, pierwsza Eu­ro­pej­ka oraz pierwsza Polka stanęła na Mount Everest, naj­wyż­szym szczycie Ziemi.

Źródło: pl. globalquiz.org, pl.wikipedia.org

BALAJCZA to dostawca specjalistycznych usług lingwistycznych

Świat i jego zakątki

W tym tygodniu przedstawię wam kilka ciekawostek o językach ugrofińskich. Czy wiecie, które języki należą do tej grupy? 

Języki ugrofińskie – to grupa języków w obrębie języków uralskich lub uralsko-jukagirskich. Posługuje się nimi około 24 mln ludzi zamieszkujących Europę Północną, Syberię oraz Węgry. Grupa ta dzieli się na dwa zespoły: fiński (zwany też zachodnio-ugrofińskim lub fińsko-permskim) i ugryjski. Najważniejsze z nich to węgierski, fiński, estoński oraz mordwiński, ale wieloma językami z tej grupy posługują się małe społeczności zamieszkujące daleką północ Rosji, a wraz z postępującą asymilacją tych ludów wiele z tych języków zagrożonych jest wymarciem.

Cechą charakterystyczną tych języków jest występowanie dużej liczby przypadków, co może być również powodem bardzo długich wyrazów.

Pokrewieństwo między różnymi członkami tej rodziny językowej polega przede wszystkim na zbliżonej strukturze języka, podczas gdy w słownictwie jest niewiele podobieństw. Prajęzyki, z których powstały następnie fiński i węgierski, rozdzieliły się wiele tysięcy lat temu, toteż ich podobieństwo jest nie większe niż między członkami różnych podrodzin języków indoeuropejskich, na przykład między polskim a niemieckim.

Najważniejsze języki ugrofińskie

Język węgierski (węg. magyar nyelv) – język należący do podgrupy języków ugryjskich, zaliczanej do podrodziny ugrofińskiej (z rodziny uralskiej). Językiem tym posługuje się co najmniej 14 mln osób – przede wszystkim na Węgrzech, ale także w południowej Słowacji, środkowej Rumunii (Siedmiogród), północnej Serbii (Wojwodina), zachodniej Ukrainie (Zakarpacie), wschodniej Słowenii (Prekmurje) i wschodniej Austrii (Burgenland). Język węgierski ma status języka urzędowego na Węgrzech, w Słowenii (lokalnie) i w Wojwodinie. Jest to język aglutynacyjny. Współczesny węgierski język literacki powstał w XVI w. Do jego zapisu stosuje się pismo oparte na alfabecie łacińskim.

Język fiński (fiń. suomen kieli, suomi) – język należący do podgrupy języków bałtycko-fińskich, zaliczanej do podrodziny języków ugrofińskich z rodziny uralskiej. Najbliżej jest spokrewniony m.in. z językiem estońskim oraz językami ludów północno-zachodniej Rosji. Dalsze pokrewieństwo łączy go z językiem węgierskim.

Język estoński (est. eesti keel i) – język należący do podgrupy języków bałtycko-fińskich, w grupie fińskiej zaliczanej do podrodziny ugrofińskiej w rodzinie uralskiej. Językiem tym posługuje się około 1,1 mln osób – przede wszystkim w Estonii (gdzie jest językiem urzędowym). Najbliżej spokrewniony jest z językiem fińskim oraz językiem võro, uważanym do niedawna za dialekt estońskiego.

Źródło: pl.wikipedia.org

Świat i jego zakątki

W tym tygodniu, w związku z tym, że BALAJCZA tłumaczyła niedawno po raz pierwszy z języka mongolskiego, przedstawię wam kilka ciekawostek o Mongolii.
 
1. Połowa ludzi w Mongolii to mieszczuchy
Dokładnie 45 % wszystkich ludzi żyjących w kraju pięć razy większym od naszego, mieszka w jego stolicy! Jest to aż 1,3 z 3 milionów ludzi żyjących w tym jednym mieście. Jeśli do tego doliczyć inne miasta, wyjdzie na to, że na stepie koczuje zaledwie 20-30% całego społeczeństwa mongolskiego.

2. Mongolia to szósty najmniej zaludniony kraj świata!
Zaludnienie w Mongolii wynosi 1,75 osoby na kilometr kwadratowy. Mongolię wyprzedzają jedynie takie kraje jak: Wyspy Pitcairn, Sahara Zachodnia, Falklandy, norweska prowincja w Arktyce – Svalbard oraz Grenlandia. W Polsce dla przykładu zaludnienie wynosi 124 osoby na kilometr kwadratowy.

3. W Mongolii piwo to nie piwo
Gdzie wszędzie na świecie na piwo woła się „piwo”, tak w Mongolii piwo to… szar airag, czyli – żółty kumys. Kumys to napój ze sfermentowanego mleka klaczy, które posiada nawet do kilku procent alkoholu. Tak więc dumni ze swojego narodowego trunku Mongołowie, z jednej strony nie chcąc wyrzekać się swojej tradycji, z drugiej (jak wszyscy) pożądający piwa, postanowili i u siebie sprzedawać tenże złocisty trunek, jednak pod zmienioną nazwą.

4. W Mongolii jest ładnie i kolorowo!
Ten, kto myślał, że Mongolia to tylko bezbarwna pustynia i nieciekawy step jest w wielkim błędzie! Mongolia ma wiele niesamowitych miejsc, gór, pięknych jezior i rzek! Nawet w okresie letnim step się zieleni, jeśli tylko spadnie deszcz! Zdarza się też rzepak, z którym Mongołowie bardzo chętnie robią sobie zdjęcia.

5. Lato = zima
Okres letni trwa pięć miesięcy, tyle samo co okres zimowy. Praktycznie nie uświadczy się w Mongolii wiosny i jesieni. Co ciekawe, roczne amplitudy temperatur sięgają w niektórych miejscach nawet 90 stopni – czyli w lato mamy 40-stopniowy upał, a zimą temperatura może spaść nawet do -50. Z reguły są to jednak mniejsze różnice.

6. Każdy posiada 23 sztuki bydła
W Mongolii ponad połowa ludności mieszka w miastach, ale nie zmienia to jednak faktu, że jest ona ogromnym potentatem hodowli bydła. W całym kraju hodowane jest nawet 50 milionów sztuk bydła, co rozkładając się na każdego mieszkańca kraju daje ponad 20 sztuk bydła na głowę. Niesamowite!

7. Hybrydy zamiast koni!
Już dawno minęły czasy, kiedy mongolscy nomadzi poruszali się wyłącznie konno. Teraz, nawet w środku stepu nie dziwi już widok motocykli czy samochodów postawionych obok jurt. Najciekawszy z tego wszystkiego jest fakt, że wiele z tych samochodów to Toyoty Prius posiadające… hybrydowe silniki.

8. Jurty stawia się w miastach
O ile pojazdy mechaniczne sukcesywnie wypierają zwierzęta, o tyle jurty w zestawieniu z miejską zabudową mają się nadzwyczaj dobrze. Nawet w największym Ułan Bator stoją setki, a nawet tysiące jurt! Co prawda w centrum niepodzielnie królują wieżowce, jednak im dalej w stronę obrzeży miasta, tym coraz więcej jurt. Kilka kilometrów od centrum Ułan Bator liczba jurt niemalże dorównuje domom.

9. Mongołowie są szamano-buddysto-ateistami
Co prawda to buddyzm (lamaizm) jest główna religią Mongołów, jednak blisko 40% z nich określa się ateistami. Spora część tych ludzi praktykuje jednakowoż różnego rodzaju obrządki (np. przywoływanie zmarłych, kult drzew, ognia itd.), które faktycznie świadczyć mogłyby o tym, że kultywują szamanizm. Co ciekawe także sporo ludzi, którzy określają siebie buddystami, wprowadza w swoje religijne życie wiele elementów szamańskich.

10. W Mongolii wszystko jest mongolskie!
Mongołowie niewiele rzeczy mają do zaoferowania światu. Zmuszeni są importować wiele produktów spożywczych, przez co wydają się bardzo doceniać swoje własne. Jeśli już coś zostało wyprodukowane w Mongolii, to nietrudno odszukać te produkty na półkach sklepowych. Większość z nich opatrzona jest napisem „mongolskie mydło”, „mongolskie cukierki” czy „mongolskie mięso”.

Źródło: www.kolemsietoczy.pl, pl.wikipedia.org