Na calym swiecie z okazji radosnych swiat Bozego Narodzenia panuje niezwykla atmosfera, czy to w pokrytych sniegiem krajach Europy, czy pod palacym sloncem Afryki. Niektóre zwyczaje swiateczne, odmienne od naszych, przepojone sa zywa wiara i tradycja.
Balkany
Serbowie i Czarnogórcy poswiecaja wiele uwagi w wigilijny wieczór swym zmarlym. Rozpalaja w ognisku wielka klode drewna i stroja ja w galazki laurowe. Do jednego z trzech lezacych na dtole chlebów wkladaja galazki, jablka i pomarancze. Macedonczycy wrzucaja do palacego sie cala noc ogniska stare buty. Ma to odpedzic zle duchy. Podstawe wieczerzy stanowi tam wino i miód, owoce i specjalne placki zwane Chlebem Chrystusa.
Szwecja
Przygotowania do swiat nabieraja rozmachu w dniu sw. Lucji, czyli 13 grudnia. W róznych instytucjach i firmach przygotowuje sie tzw. julbord - swiateczne stoly dla pracowników. Okres swiateczny trwa tu od Wigilii do swieta Trzech Króli. W Wigilie spozywa sie obiad, a jednym z dan jest slodki chleb domowego wypieku z dodatkiem imbiru oraz tzw. lutfisk, czyli rozmiekczony w wodzie sztokfisz (solona i wysuszona na wolnym powietrzu w niskiej temperaturze ryba np., dorsz) rozdrobniony na kawalki, które sie nastepnie gotuje i podaje ze specjalnym bialym sosem. Tradycyjna przedswiateczna potrawa jest doppa i grytan, czyli chleb moczony w wodzie, w której poprzednio gotowano swiateczna szynke. Koled szwedzkich jest niewiele, a te które znajduja sie w spiewnikach tutejszych katolików, sa tlumaczeniami koled zagranicznych. Jest wsród nich jedna polska koleda “Gdy sie Chrystus rodzi”. Wszystkich gromadzi pelna swiatla choinka, która w wielu domach stawia sie juz na poczatku adwentu.
Wegry
Najbardziej uroczysta chwila jest wieczerza wigilijna. Jada sie tu zupe rybna, rybe smazona, bejgly, czyli zawijaniec z makiem i orzechami, galarete z ryby, golabki. Obrus na stole posypywany jest soczewica (synonim dobrobytu), a pod obrusem nie moze zabraknac siana. Na wsiach wegierskich do dzis panuje zwyczaj palenia pni drzew na podwórzu przez cala noc wigilijna. pierwszy dzien swiat obowiazkowym daniem jest indyk nadziewany kasztanami i owocami.
Francja
Malym dzieciom w domach katolickich mówi sie, ze sam “petit Jezus”, tzn. maly Jezusek przynosi im podarunki i wklada je w ich buciki, a na wsi w starodawne saboty. Dawniej zbierali sie wszyscy wieczorem na spiewaniu koled tzw. Noòl. Dopiero po Pasterce rozpoczynano wigilijna wieczerze, na która skladaja sie ostrygi, indyk nadziewany kasztanami, zimne potrawy z jaj oraz rózne slodycze z niezastapionym tortem w ksztalcie polana drzewnego. ie ma tu także Wigilii i nie ma postu. Po Pasterce zaczyna się dla dorosłych wymyślna kolacja świąteczna (reveillon de Noël), gdzie ryby rzadko są podawane.
Austria
Przygotowania do swiat trwaja cztery adwentowe tygodnie. Wiesza sie w domach wianki z jodly lub swierka, przystrojone fioletowymi wstazkami i czterema swieczkami. W Wigilie po poludniu, o godz. 17 w domach dzwoni dzwoneczek i oznajmia, ze nastal czas kolacji i prezentów. Najczesciej je sie karpia i inne ryby. O dwunastej dzwonia dzwony wszystkich kosciolów, zapraszajac wiernych na Pasterke.
Niemcy
Tradycyjnym daniem wigilijnego stolu jest pieczona ges, zapijana piwem oraz specjalnie pieczony na te okazje placek wigilijny. Slynne sa tu pierniki saskie, wszelkiego rodzaju wience czekoladowe i stollem, czyli strucla makowa, serowa i orzechowa. W kazdym domu jest choinka. Powszechnie znana i spiewana jest koleda “Stille Nacht, heilige Nacht” (”Cicha noc, swieta noc”).
Norwegia
Tu jak i w Szwecji oczekiwania swiat nabieraja sily od dnia sw. Lucji. W domach warzy sie specjal swiateczny - piwo zwane julej. Wlasciwe swieta maja swój poczatek juz od 21 grudnia. Niegdys od tej daty obowiazywal tzw. pokój Bozy, do dzis pozostala tradycja niewykonywania w tym czasie powazniejszych prac. W Wigilie po nabozenstwie wszyscy zbieraja sie na tradycyjna kolacje. Pierwszym daniem jest owsianka z jednym migdalem. Ten kto go odnajdzie, otrzymuje podarek.
Ryby w Wigilię spożywa się głównie w zachodniej części kraju (bliskość morza), we wschodniej króluje zaś wieprzowina i baranina. Z ryb podawane są łososie, pstrągi, dorsze, homary oraz marynowane śledzie.
Wielka Brytania
Nie obchodzi sie tu Wigilii, lecz najwieksza wage przywiazuje sie do pierwszego dnia swiat, gdy cala rodzina gromadzi sie na wspólnym obiedzie. Na stole musi byc indyk przybrany wiencem kilbas i swiateczny pudding z suszonymi sliwkami. Oprócz choinek zawiesza sie pod sufitem galezie jemioly.
Na Wyspach Brytyjskich świąteczny posiłek spożywa się w pierwszym dniu Bożego Narodzenia. Honorowe miejsce na stole zajmuje pieczony indyk obłożony owocami i warzywami oraz budyń. Ryby rzadko spotyka się na świątecznym stole.
Wlochy
Przez caly grudzien strojone sa ulice, a sklepy pelne przeróznych szopek. Wszedzie mozna kupic Bambino (Dzieciatko Boze w zlobku), które dzieci niosa w trzecia niedziele grudnia na plac sw. Piotra do poblogoslawienia przez Ojca Swietego. Malo slyszy sie koled, nie ma na stole oplatka. Rzadko tez spotyka sie choinki. Najpopularniejszym daniem wigilijnego stolu jest indyk, ravioli (pierozki z miesem) oraz panettone - ciasto drozdzowe z duza iloscia korzeni. Obowiazkowe dania na wloskim stole wigilijnym to soczewica, fasola, groch, bób z moszczem i miodem, kapusta i ryz na mleczku migdalowym oraz makaron z sardynkami w orzechowym sosie.
Stany Zjednoczone
Kazdy amerykanski dom jest w grudniowe weekendy domem otwartym. Znajomi moga przyjsc, zjesc kolacje, w czasie której specjalnym daniem jest pieczony indyk. 25 grudnia rodzina spotyka sie przy choince - wszyscy otrzymuja prezenty. Na stole nie moze zabraknac pinsetti - kwiatu bozonarodzeniowego, a na drzwiach domów pieknie udekorowanych bombkami swierkowych wianków. e względu na wielkość kraju i znaczny odsetek emigrantów (w tym 2 mln Polaków) święta i Wigilia obchodzone są według narodowych tradycji i upodobań. U większości Amerykanów “otwarty dom” zamyka się na czas Wigilii. Tradycyjny posiłek świąteczny jest raczej bez ryb, gdyż króluje rumiany indyk, szynka, ciasta z kremem, extra-specjał pani domu oraz kruche ciasteczka. Ciekawostką jest tu fakt, że karpie w USA uważane są za chwast rybny (!), wymagający zwalczania. Ponieważ poławiają go tylko biedniejsi wędkarze, w tym głównie Słowianie, Żydzi, Murzyni i Latynosi - stąd też niska ranga lub wręcz brak naszego karpia na stołach amerykańskich.
Hiszpania
Hiszpanie w swieta lamia sie turron. Jest to cos w rodzaju chalwy i stanowi wielki przysmak. Turron przesyla sie tez w upominku razem z zyczeniami swiatecznymi. Innym prezentem jest Pastel de los Reynes, ciasto Trzech Króli, przypominajace keks. Oprócz bakalii zapieka sie czasem w tym ciescie drobne prezenty: pierscionki, zlote monety itp. Osoba, która na nie trafi, musi upiec ciasto w nastepne swieta. Nastrój swiateczny bardziej oddaja ulice i place niz domy rodzinne. Wigilinym daniem jest tu besugo - pieczona ryba morska. Po Pasterce odbywa sie uliczny festiwal koled, tanców.
Meksyk
W Meksyku zasiada sie do Wigilii punktualnie o pólnocy i jest to najbogatsza uczta w roku. Jest zupa rybna z knedlami z miesa przypominajacymi nasze kolduny, olbrzymi indyk upieczony wraz ze wspanialym ogonem, imponujacych rozmiarów ryba morska (równiez w calosci), która sie zjada z ziemniakami w smietanie. Wspanialy swierk jest ozdoba domu, pod którym musi byc szopka z figurkami. Po wieczerzy dzieci z zawiazanymi oczami staraja sie rozbic kijami wiszacy u sufitu gliniany dzbanek pelen slodyczy.
W dalekim i gorącym Meksyku kolacja wigilijna zaczyna się o północy i jest najbogatszym posiłkiem w całym roku. Podstawowe potrawy wigilijne to tradycyjny indyk i bacalao - rozmoczony suszony dorsz, wymieszany z grzankami, oliwą, czerwoną i słodką papryką oraz oliwkami.
Australia
Swieta przypadaja w srodku lata. Wielu spedza je na plazach, gdzie na rozscielanych obrusach znalezc mozna indyka, róznego rodzaju ciasta, orzechy, pudding. Prezenty przynosi sw. Mikolaj w swiateczny poranek, w ogromnej welnianej skarpecie.
Czechy
Sąsiedzi zza Olzy i Sudetów obchodzą Vánoce, a do wigilijnej wieczerzy także zasiadają po pierwszej gwiazdce. Tradycyjną potrawą wigilijną Czechów i części Słowaków jest zawiesista zupa rybna z dodatkami, smażony-panierowany karp, także pstrągi i sałatki warzywno-ziemniaczane z wieloowocowym kompotem.
Finlandia
Nie ma tu postu, a święta trwają 3 dni. W Wigilię podaje się 5 kilogramową pieczoną szynkę z sałatkami a spośród wielu ryb preferowany jest łosoś , rzadziej pstrągi.
Grecja
W słonecznej Grecji w Wigilię mieszkańcy grają namiętnie w pokera, a wielu spędza czas na rozrywkach w nocnych lokalach. Najczęściej spożywają świątecznego indyka, nadziewanego pikantnym mięsem i ryżem. Dary morza i ryby konsumowane są w innych dniach roku.
Brazylia
Tylko katolicy obchodzą tu Wigilię, a właściwie święta w całym kraju obchodzone są dopiero 25 grudnia. Tradycyjnym daniem świątecznym jest pieczony indyk , prosiak i szynka z sałatkami. Ryby spożywane są sporadycznie, głównie na wybrzeżu.
Argentyna
Wigilię i Boże Narodzenie czci się szaleństwem fajerwerków, w czasie których spożywa się specjały, ale bez ryb - głównie mięsne (pieczone żeberka krowie), winogrona i różne ciasta (turron czy El Noche Vieja), zapijane winami musującymi i jabłecznikiem .
