Języki sztuczne - Termin języki sztuczne określa języki, które nie powstały w ramach naturalnej ewolucji języka, lecz zostały stworzone przez jedną lub więcej osób. Tworzy się je z różnych powodów: dla ulepszenia komunikacji językowej, do szyfrowania, w literaturze lub jako eksperyment lingwistyczny. Wiele osób posługujących się tymi językami nie lubi określenia "języki sztuczne", raczej "języki zaplanowane". Popularne przysłowie o esperanto mówi: "
Esperanto jest sztucznym językiem tak samo jak samochód jest sztucznym koniem."
Najbardziej znane języki stworzone z zamiarem używania ich przez ludzi:
- Solresol to język sztuczny opracowany w 1817 roku przez Francuza,Jean François'a Sudre'a. Opierał się on na skali muzycznej, wyrazy zaś składały się od 1 do 4 nut.
- Volapük (nazwa oznacza 'język (ogólno)światowy') - sztuczny język opracowany w 1879 roku przez niemieckiego księdza Johanna Martina Schleyera, który wierzył, że robił to z nakazu Boga. Powstał w oparciu o łacinę, niemiecki, francuski i angielski, przy czym najwięcej elementów pochodzi z tego ostatniego. Wolapik zyskał w pewnym okresie znaczną popularność - w 1889 roku, istniało 316 podręczników w 25 językach, 283 kluby i 25 gazet. W tym czasie aktywnych użytkowników języka było ok. 200 tys., głównie na kontynencie europejskim i amerykańskim.
- Esperanto - to język międzynarodowy, mający swe źródła w systemie stworzonym przez Ludwika Zamenhofa w 1887. Twórca języka początkowo nazwał je po prostu 'internationa lingvo'. Esperanto (dosł. mający nadzieję) było początkowo pseudonimem Ludwika Zamenhofa. Znakiem esperanto jest zielona gwiazdka (zieleń - kolor nadziei), która znajduje się także na fladze esperanckiej.
- Ido - sztuczny język opracowany w 1908 na bazie esperanto, stąd jego druga nazwa esperanto reformita = 'esperanto reformowane'. Celem reformy było usunięcie niektórych krytykowanych cech esperanta, a także poprawienie brzmienia języka. Ido jest zasadniczo językiem schematycznym, z pewnymi cechami naturalistycznego. Liczba użytkowników ido jest niewielka (wynosi szacunkowo od 200 do 5000), mieszkają oni także w Polsce, gdzie odbyły się niedawno dwie międzynarodowe konwencje poświęcone temu językowi (w 1998 w Białobrzegach oraz w 2002 w Krakowie).
- Interlingua - sztuczny język typu naturalistycznego, opracowany w latach 1924-1951 roku w Europie i Stanach Zjednoczonych przez grupę lingwistów. Powstał głównie w oparciu o łacinę, angielski i współczesne języki romańskie i zawiera wspólne słownictwo grecko-łacińskiego pochodzenia. Jest, pomijając esperanto, najczęściej używanym językiem planowym na świecie. Interlingua jest bezpośrednio rozumiana, bez uprzedniej nauki, przez co najmniej dziesiątki milionów wykształconych osób mówiących językami romańskimi.
- Atlango - to język sztuczny stworzony w Polsce i mający służyć jako język wspólny dla Unii Europejskiej. Jego twórca miał na celu stworzenie eufonicznego (dobrze brzmiącego) i łatwego do nauki języka. Język ten jest stworzony na bazie języków: esperanto, ido i interlingua. Słownik atlango bazuje na źródłosłowiu łaciny, antycznej greki oraz "współczesnej łaciny"- języka angielskiego.
- Slovio - jest to język planowy zapoczątkowany przez językoznawcę Marka Hucko. Slovio w zamierzeniu ma być językiem pomocniczym, który z jednej strony ma pomóc w komunikowaniu się między sobą Słowian, z drugiej zaś ułatwić porozumiewanie się pomiędzy Słowianami a ludźmi nieznającymi żadnego języka słowiańskiego. Gramatyka Slovio podobna jest do gramatyki języka esperanto. Występuje w dwu wersjach pisanych: posługującej się alfabetem łacińskim oraz cyrylicą. Według twórcy slovio, język ten powinien być zrozumiały dla około 400 milionów ludzi na całym świecie.
