wtorek, 9 października 2018

Świat i jego zakątki: język niemiecki

Język niemiecki to język z rodziny języków germańskich. Cechą charakterystyczną niemieckiej ortografii jest pisownia wszystkich rzeczowników wielką literą. Akcent wyrazowy w języku niemieckim najczęściej pada na pierwszą sylabę. Tak jak w wyrazie np. dol·met·schen [ˈdɔlmɛt͡ʃən]. W wyrazach złożonych z dwóch samodzielnych wyrazów np. Plat·ten-spie·ler [ˈplatənˌʃpiːlɐ] wyróżnia się dwa akcenty – główny na pierwszą sylabę pierwszego członu i poboczny na pierwszą sylabę drugiego członu.

Alfabet niemiecki jest odmianą alfabetu łacińskiego i składa się z 30 liter. Oprócz 26 liter klasycznych zawiera także przegłosy ä, ö i ü (tzw. umlauty) oraz ß (tzw. Eszett lub scharfes S). Przy braku odpowiednich czcionek muszą one być zastępowane odpowiednimi dwuznakami (ä = ae, ö = oe, ü = ue, ß = ss).

A Ä B C D E F G H I J K L M N O Ö P Q R S ẞ T U Ü V W X Y Z

a ä b c d e f g h i j k l m n o ö p q r s ß t u ü v w x y z

Dla niemieckiego ze Szwajcarii i Liechtensteinu charakterystyczny jest brak litery ß w pisowni, zastępuje się ją podwójnym „s” (ss).

Ciekawostką jest fakt, że wygląd szkolnego pisma ręcznego w języku niemieckim był ściśle uregulowany. Do 1925 r. było to pismo zwane Kurrentschrift (kurrenta; inaczej Spitzschrift), a w latach 1935–1941 Sütterlinschrift (inaczej Deutsche Schrift) i do dzisiaj widać te wpływy w piśmie ręcznym starszego pokolenia Niemców.

W języku polskim istnieje dużo zapożyczeń z języka niemieckiego. Zmiany kulturowe, wykształcenie się zawodów, praktyk czy niektórych miejsc, dawało początek istnienia nowych słów. Przykładów zapożyczeń z języka niemieckiego do języka polskiego jest bardzo wiele. Odnoszą się one między innymi do konkretnych miejsc czy przedmiotów np.:

cegła – Ziegel,
budować – büden,
malować – malen,
gmina – Gemeinde,
ratusz – z wczesno niemieckiego (średniowiecznego) Rathus, po nowo niemiecku Rathaus,
kino – Kino,
szpital – Spitze,
prysznic – Prießnitz od V. Priessnitz (wynalazca prysznica),
pancerz – Panzer (odnosi się do słów: pancerny, opancerzać, opancerzony),
czarny charakter – Schwarzcharkter,
szyld – Schild (znak z napisem).

Niektóre słowa przyjęły się w mniejszym stopniu, ale też zostały zapożyczone z języka niemieckiego np.: tygiel (Tiegel) – mały garnek czy żołdak (Södner) – zamienione na żołnierz.

Podane przykłady to nieliczne ilustracje zapożyczeń powstałych z tłumaczenia słów niemieckich na język polski. Encyklopedia staropolska oraz Wielki Słownik Języka Polskiego definiują znaczenia i pochodzenie konkretnych słów.

Ucząc się języka niemieckiego, ma się doskonałą okazję bliżej przyjrzeć się historii i kształtowaniu się języka polskiego za pośrednictwem języka niemieckiego.

Źródło: wziatektlumaczenia-lublin.pl, pl.wikipedia.org