Ciekawostki ze świata - ze świata zwierząt

W tym tygodniu podam wam 15 krótkich ciekawostek ze świata zwierząt:

1. Pewne ptaki z południowo-wschodniej Azji – salangany budują gniazda, z których (gdy są puste) przyrządza się znany chiński specjał: zupę z gniazd.
    
2. Dorosłe łososie, wracając na tarło do rzek, w których przyszły na świat mogą przepłynąć do 2500 km.
    
3. Pustułka – ptak drapieżny występujący w Polsce potrafi dostrzec zdobycz z wysokości 1,6 km. Dodatkowo ten ptak jest w stanie namierzyć dobre tereny łowieckie, bo widzi w nadfiolecie. Ślady smug moczu gryzoni odbijają nadfiolet, więc teren, na którym widać dużo smug musi obfitować w zdobycz.
    
4. Rybitwa szara to ptak, który bije wszelkie rekordy jeśli chodzi o długość migracji sezonowej. Co roku ptaki te odbywają lot ze swoich terenów lęgowych w Arktyce na Antarktydę i z powrotem. Trasa liczy ok. 50 000 km.
    
5. Kret podczas patrolowania swych podziemnych tuneli napotyka bezkręgowce, które stanowią jego pożywienie. Gdy jest najedzony, tylko nadgryza zdobycz, żeby nie uciekła i zostawia ją sobie na później.
    
6. Samiec dzioborożca zamurowuje samicę w dziupli na czas wysiadywania jaj i karmienia piskląt. Jest to rodzaj ochrony przed drapieżnikami. Zostawia on tylko wąską szczelinę w „murze”, przez którą podaje samicy jedzenie.
    
7. Jedynymi małpami żyjącymi w Europie są magoty. Można je spotkać tylko na Giblartarze. Gatunek ten cechuje całkowity brak ogona.
    
8. Ptak o nazwie miodowód i afrykański ratel (krewniak borsuka) nawiązały ciekawą formę współpracy. Miodowód doprowadza ratela do gniazda pszczół, które ten rozbija, by wyjeść miód. Natomiast miodowód, który sam z gniazdem nie poradziłby sobie wyjada później pozostawione larwy i wosk. Ratel uwielbia miód i stąd się wzięła jego łacińska nazwa Mellivora czyli „miodożerca”.
    
9. Najliczniejszym gatunkiem ptaka jest afrykański wikłacz czerwonodzioby (bliski krewniak wróbla). Na wolności żyje około 1,5 mld osobników tego gatunku.
    
10. Australijskie mrówki miodowe mają zwyczaj poić niektóre robotnice zebranym nektarem do tego stopnia, że rozdęcie odwłoków nie pozwala im chodzić. Wtedy to zostają one zawieszone w ich podziemnych korytarzach i służą za spiżarki dla całej kolonii.
     
11. Największym ssakiem lądowym, jaki kiedykolwiek zamieszkiwał Ziemię było zwierzę o nazwie Baluchiterium. Było najbliżej spokrewnione z żyjącymi współcześnie nosorożcami. Ważyło około 30 ton, mierzyło ponad 5 m wysokości.
     
12. Do lat 40-tych XX wieku na Ziemi żyło 8 podgatunków tygrysa. W tych latach wymarły 3 z nich: irański, jawajski i balijski. Pozostałe 5 podgatunków zagrożonych jest wymarciem: tygrys bengalski – ok. 4000 osobników, tygrys indochiński – ok. 1275, tygrys sumatrzański – ok. 525, tygrys syberyjski – ok. 175 i tygrys południowochiński – ok. 25. Żyje więc obecnie w naturze około 6000 tygrysów i jest to liczba alarmująca.
     
13. Renifer to jedyny przedstawiciel rodziny jeleniowatych, u którego poroże noszą zarówno samce jak i samice.
     
14. W naturze bananowce zapylane są wyłącznie przez nietoperze.
     
15. Spośród znanych nauce gatunków 70% stanowią zwierzęta, a tylko 18% rośliny wyższe. Reszta to grzyby, glony, pierwotniaki i bakterie. Aż 75% wszystkich zwierząt to owady.

27/2013

Ciekawostki ze świata - Węgry: kąpieliska i wody termalne

Węgry mają jedne z największych w Europie (po Islandii) zasoby powierzchniowych wód termalnych. Pod ziemią ukryte są ogromne ilości gorącej wody, która ma właściwości lecznicze. Na Węgrzech znajduje się około 1300 wypływów wód termalnych, przy których zbudowano kąpieliska, baseny lecznicze lub hotele zdrojowe. W samym Budapeszcie znajduje się około 80 źródeł wód termalnych, a reszta rozsiana jest po całym kraju. W tym tygodniu przedstawię wam najbardziej znane kąpieliska w Budapeszcie i na Węgrzech:

W Budapeszcie:

Kąpielisko Gellért - Jest to najsłynniejsze kąpielisko Budapesztu, symbol miasta. Pierwsze wzmianki o bijących w tym miejscu źródłach, które mają cudowną moc pochodzą z XV wieku. Legenda mówi, że z mocy tej wody korzystała też św. Elżbieta, lecząc nią ludzi biednych i chorych na trąd.
 
Zespół Kąpielisk Széchenyi - Jest to pierwsze kąpielisko lecznicze Pesztu - lewobrzeżnej części Budapesztu. "Przodkiem" tego kąpieliska było kąpielisko artezyjne z 1881 roku zasilane wodą termalną ze studni mającej głębokość prawie 1000 m.  W 1927 r. kąpielisko powiększono dobudowując basen kryty oraz pływalnię. W ten sposób kąpielisko stało się wówczas największym tego typu obiektem w Europie, a i dziś nadal zalicza się do jednych z największych.  Od 1938 r. kąpielisko zasilane jest ze studni o głębokości 1256 m wodą, której temperatura wynosi 76 stopni.

Łaznia Rudas - Źródła zasilające łaźnię Rudas znane są od czasów, gdy na te tereny przybyli przodkowie dzisiejszych Węgrów. Obecną łaźnię w XV wieku zbudował pasza turecki Mustafa Sokollu i od tego czasu niemal w takim samym stanie działa i przyjmuje gości. Woda jest lekko radioaktywna. Woda źródła Juventus stosowana jest w formie kąpieli służącej odmładzaniu, na co wskazuje też nazwa źródła.

Łaźnia Królewska - Budowę kąpieliska rozpoczął w 1565 roku pasza turecki Arslan, aby podczas oblężenia, w chronionym wałami obronnymi mieście znajdowała się również łatwo dostępna łaźnia. Nastrój XV wieku panuje w każdym zakątku. Kąpielisko za czasów tureckich zasilane było wodą ze źródła Łukasza, a wodę doprowadzano rurami wykonanymi z drzew sosnowych. Obecnie kąpielisko działa na podobnej zasadzie, z tym że rury są wykonane z innego tworzywa. Dzisiejszą formę kąpielisko otrzymało po przebudowie w 1796 roku. Łaźnia jako zabytek reprezentuje bogactwo tureckiej kultury kąpielisk i łaźni.

Poza Budapeszt:

Balf - Balf położony jest u stóp Alp, na brzegu jeziora Fertő, 7 km od Sopronu i 75 km od Wiednia. Gorące wody źródeł znane są już od czasów rzymskich. W bezpośrednim sąsiedztwie Balf znajduje się jedno z najładniejszych miast Węgier, Sopron, z pałacem Eszterházych zwanym węgierskim Wersalem, a także słynna kopalnia kamieni Fertőrákos.


Hévíz - Hévíz jest najbardziej znanym i największym kąpieliskiem Węgier. Miasto położone jest w obszernej kotlinie, 6 km od Kesztehely, w północno-zachodnim rogu Balatonu. Jedyne na świecie termiczne jezioro o głębokości 36 m zajmuje powierzchnię 4,7 hektarów. Temperatura wody latem wynosi 33-34 stopni, przy najsroższej zimie nie spada poniżej 26 stopni. Wydajność źródła jest tak duża, że w ciągu 28-30 godzin następuje całkowita wymiana wody jeziora.

Eger - Najpiękniejsze barokowe miasto Węgier leży w odległości 120 km od Budapesztu. Jeden z najstarszych zamków w kraju, który pomyślnie stawiał opór tureckim najeźdźcom w 1552 roku, został zdobyty dopiero wiele lat później. Tutejsze źródła znane były już w średniowieczu, ale ich kariera rozpoczęła się w czasach tureckich. Jedna z tych tureckich łaźni działa po dziś dzień.

Miskolc-Tapolca - Tutaj znajduje się ewenement na skalę europejską - kąpielisko termalne w jaskini. Woda lecznicza ma temperaturę 28-35 stopni. Powietrze jaskiń jest wolne od bakterii, dlatego świetnie leczy choroby układu oddechowego i astmę.

Mezőkövesd-Zsórifürdő - Znana w Europie ze sztuki ludowej i pięknych strojów ludowych miejscowość Mezőkövesd leży 140 km od Budapesztu, a w jej pobliżu znajduje się kąpielisko Zsórifürdő. Woda wydostająca się z głębokości 800 m ma temp. 72 stopni.

Debrecen - Debrecen, centrum kulturalne, naukowe, artystyczne i religijne, położony jest w odległości 230 km od Budapesztu. Centrum kalwinizmu węgierskiego, często zwane Rzymem kalwińskim. Od 1960 roku jest to wyjątkowe miejsce kuracji. Kąpielisko zajmuje teren 11 tys. Hektarów.

26/2013

Ciekawostki ze świata - ciekawostki ze świata dot. metra

W tym tygodniu przejrzyjmy ciekawostki związane z londyńskim metrem. Oto 13 faktów do zapamiętania :)

1. Metro w Londynie jest najstarszym metrem na świecie i w tym roku obchodzi 150. urodziny. Pierwsi pasażerowie wyruszyli linią Paddington – Farringdon 10 stycznia 1863 roku. Ceremonii otwarcia przewodniczyła królowa Wiktoria.
    
2. Metro przewozi ponad 3 miliony pasażerów dziennie.
    
3. W latach 2011-2012 londyńskie metro przewiozło rekordową liczbę pasażerów, a liczba podróżnych osiągnęła 1 171 miliarda.
    
4. Metro w Londynie znane jest jako „the tube”, czyli „rura”, co pierwotnie odnosiło się do najniższych linii metra, z których korzystały pociągi o mniejszym, półokrągłym przekroju, w odróżnieniu do położonych wyżej linii zbudowanych wcześniej i wykorzystujących lokomotywy parowe. Termin ten stosowany jest obecnie jako nazwa całej sieci metra.
    
5. W celu ujednolicenia oznakowań stacji powstało charakterystyczne logo: czerwony okrąg z poziomą granatowa belką i napisem „underground” w środku. W 2008 roku znak ten obchodził setną rocznice powstania.
    
6. Mapę ze schematem całego systemu zaprojektował Harry Beck, inżynier i pracownik metra. Beck uznał, że może zrezygnować z odwzorowania realnych odległości pomiędzy stacjami, bo nie są one aż tak ważne, gdy podróżuje się pod ziemią. Charakterystyczne mapki metra dostępne są na każdej stacji.
    
7. Średnia prędkość pociągu metra wynosi 33 km/h.
    
8. Każdy pociąg metra przejeżdża w roku 184 269 km.
    
9. Długość sieci metra wynosi 402 km.
    
10. Codziennie ponad tysiąc osób zostawia coś w metrze. Wszystkie przedmioty przekazywane są do biura na Baker Street, zatrudniającego 40 osób na pełen etat. W każdym momencie biuro przechowuje 200 tysięcy zagubionych rzeczy; niektóre z dziwniejszych przedmiotów trzymanych tam w przeszłości to samurajskie miecze, sztuczne szczęki, trzy martwe nietoperze i czterometrowa łódka. Przedmioty nieodebrane po trzech miesiącach są sprzedawane na aukcji lub przekazywane na cele charytatywne.
     
11. Albus Dumbledore, postać z serii o Harrym Potterze, ma bliznę w kształcie mapy metra nad lewym kolanem.
     
12. Karta Oyster została wprowadzona do londyńskiej sieci transportu w 2003 roku. Od tamtej pory wydano 55 mln kart Oyster. Można z niej korzystać również na najnowszym dodatku do gigantycznego systemu transportowego w stolicy, czyli Emirates Air Line, pierwszej miejskiej kolejki linowej w Wielkiej Brytanii, z której rozciąga się widok na Londyn nad Tamizą.
     
13. Rząd brytyjski przeznaczy 16 miliardów funtów na modernizację metra do 2030 r.

25/2013

Ciekawostki ze świata - 5 najmniejszych państw świata

Rosja – największe państwo świata pod względem powierzchni. Kanada – miejsce drugie w tym rankingu, dalej Chiny, Stany Zjednoczone, Brazylia… Każdy słyszał o tych krajach, każdy ma jakiekolwiek pojęcie gdzie się znajdują i co można tam zobaczyć. Podróżujemy w różne rejony świata i wydaje nam się, że orientujemy się jakie kraje istnieją na świecie. Jednak uznanych państw jest ponad 190. Co z państwami mniejszymi?

W tym tygodniu prezentujemy listę 5 najmniejszych państw świata:

Watykan - Najmniejsze państwo świata, o powierzchni zaledwie 0,44 km². Państwo Watykańskie jest enklawą w Rzymie i siedzibą najwyższych władz Kościoła katolickiego – rezyduje tam papież. Całkowita liczba ludności to około 800 mieszkańców, są to głównie dostojnicy kościelni, księża, zakonnice i Gwardia Szwajcarska. Terytorium Watykanu jest z trzech stron otoczone murami, wewnątrz których znajduje się zespół pałacowo-kościelny z Bazyliką świętego Piotra, placem św. Piotra, a także gmachy muzeów, budynków administracyjnych i innych.
  
Monako - Księstwo Monako to państwo-miasto położone w Europie Południowej, w obrębie Riwiery francuskiej. Na tronie zasiada książę Albert II. W Monako niemalże nie istnieje naturalna roślinność, ponieważ całe państwo pokryte jest infrastrukturą miejską. Jedynymi zwierzętami żyjącymi dziko na tym terenie są ptaki. Słynna jest jedna z dzielnic Monako – Monte Carlo, historyczna „stolica hazardu”. Znajdują się tam m. in. kasyna i plaże, a także trasa rajdu samochodowego, gdzie rozgrywany jest wyścig Formuły 1 – Grand Prix Monako.
  
Nauru - Republika Nauru to wyspiarskie państwo, również położone na Oceanie Spokojnym, około 40 km od równika. Na chwilę obecną jest najmniejszą republiką świata – nie tylko pod względem powierzchni (21,3 km²), ale też liczby mieszkańców. Niepodległość od Australii Nauru uzyskało w 1968 roku. Rozkwit ekonomiczny w XX wieku, związany z wydobyciem fosforytów, państwo przypłaciło skażeniem środowiska, które dziś ogranicza turystykę. Kultura Nauru to przede wszystkim tradycje rdzennych mieszkańców wyspy.
 





Tuvalu - Państwo położone na Oceanie Spokojnym, na północ od Fidżi. Tworzy archipelag zwany Wyspami Lagunowymi. Tak jak w przypadku Saint Kitts i Nevis, głową państwa jest monarcha brytyjski, reprezentowany na wyspach przez generalnego gubernatora. Powierzchnia Tuvalu wynosi 26 km² i jest zamieszkiwana przez około 12 000 osób. Łączna długość utwardzonych dróg w Tuvalu to zaledwie 8 kilometrów. Stolicę – Vaiaku – zamieszkuje około 500 mieszkańców. Atrakcją miasta jest 18 kilometrowa laguna.
 
San Marino - 61,6 km² – dokładnie tyle wynosi całkowita powierzchnia San Marino. Dla porównania powierzchnia Krakowa to 326,8 km², więc 5 razy więcej. Państwo to uważane jest za najstarszą republikę świata, utworzoną w roku 301. San Marino jest enklawą Włoch i jest od tego państwa silnie uzależnione, mimo swojej niepodległości. Charakteryzuje się klimatem śródziemnomorskim i leży na terenie górzystym, jednak najwyższy szczyt (Monte Titano) ma wysokość zaledwie 749 m n. p. m. W stolicy państwa (San Marino) podziwiać można średniowieczną zabudowę: place, domy i fortyfikacje.



24/2013

Ciekawostki ze świata - Dzień Dziecka na świecie

Międzynarodowy Dzień Dziecka to święto wszystkich dzieci na całym świecie. W Polsce i w innych krajach słowiańskich (np.: Czechy, Słowacja, Ukraina) obchodzone jest 1 czerwca od roku 1952. Jego inicjatorem była organizacja zwana „The International Union for Protection of Childhood”, której celem było zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom z całego świata.

Dzień Dziecka jest obchodzony podobnie na całym świecie, niezależnie od daty - to dzień, kiedy dzieci dostają drobne upominki i spędzają czas ze swoimi rodzicami: w zoo, parku, na placu zabaw.

Jednak nie wszędzie to święto obchodzi się 1 czerwca, różnią się także popularne zwyczaje. Zobacz gdzie dzieci dostają ciasteczka z wróżbą, a gdzie rodzice wywieszają przy drzwiach kolorowe karpie:

• ONZ obchodzi „swój” Dzień Dziecka 20 listopada w rocznicę uchwalenia Deklaracji Praw Dziecka, w 1959 roku oraz Konwencji o prawach dziecka z roku 1989.
   
•  We Francji zamiast Dnia Dziecka obchodzony jest Dzień Rodziny. Świętuje się go 6 stycznia. Rodzice i dzieci zasiadają do uroczystej kolacji, podczas której podawane jest m.in. ciasto z "wróżbami". 
   
• We Włoszech to święto obchodzone jest iście po królewsku - dzieci dostają od rodziców papierowe korony, spełniane są także ich drobne zachcianki. Oprócz tego "królowie i królowe" obdarowywani są ciasteczkami z wróżbą.
   
• W Turcji Dzień Dziecka obchodzony jest 23 kwietnia. Dzieci ubrane w stroje narodowe tańczą, śpiewają i puszczają latawce.
   
• W Chinach święto to ustanowiono najwcześniej na świecie, bo już w 1926 r. Inicjatorem ustanowienia dnia poświęconego najmłodszym była organizacja „The International Union for Protection of Childhood” (Światowy Związek Ochrony Dzieciństwa).
   
• W Argentynie święto dzieci obchodzi się w drugą niedzielę sierpnia.
   
• W Australii w czwartą środę października a na Węgrzech – w ostatnią niedzielę maja.
   
• W Japonii do dziewczynek i chłopców podchodzi się indywidualnie. Każde z nich ma wiec osobny dzień Dziecka - chłopcy 5 maja, a dziewczynki 3 marca. 5 maja Japończycy wywieszają na drzwiach lub w ogrodzie kolorowe karpie, wycięte z papieru. czerwony karp symbolizuje mamę, czarny tatę a niebieski syna. Karp ma dla Japończyków symboliczne znaczenie - jest kojarzony z determinacją, siłą i walka z przeciwnościami losu. Z kolei 3 marca, japońskie dziewczynki przygotowują wystawy lalek w tradycyjnych strojach i piją specjalny napój ryżowy.

23/2013