Odkrywanie ciekawostek o różnych zakątkach świata

W tym tygodniu przedstawię Wam kilka ciekawostek o Arktyce.

Kto jako pierwszy prze­pły­nął przej­ściem pół­noc­no­-za­chod­nim na północy Kanady?

Roald Amund­sen. Wyprawa zajęła Amund­se­no­wi i sze­ścio­oso­bo­wej załodze statku Gjøa trzy lata (1903-1906). Przez więk­szość czasu statek uwię­zio­ny był w lodzie, a załoga czekała na krótkie miesiące po­lar­ne­go lata, w których mogła będzie kon­ty­nu­ować podróż. To wtedy Amundsen poznał od lo­kal­nych miesz­kań­ców sposoby prze­trwa­nia i podróży w Arktyce, jak zaprzęgi psów lub futrzane okrycia. Zdobyta wiedza później po­zwo­li­ła mu zdobyć biegun po­łu­dnio­wy.

Jaki dźwięk słychać w pobliżu góry lodowej?

Szum bą­bel­ków. Góra lodowa to fragment lodowca, w którym uwię­zio­ne pę­che­rzy­ki po­wie­trza zostały sprężone pod ci­śnie­niem lodu. Gdy taki lód zaczyna się topić pod po­wierzch­nią wody, pę­che­rzy­ki po­wie­trza są uwal­nia­ne, bły­ska­wicz­nie się przy tym roz­prę­ża­jąc. Efekt przy­po­mi­na roz­pusz­cza­nie w wodzie tabletki mu­su­ją­cej i nazywany jest przez po­lar­ni­ków "Bergie Selt­ze­r", przez analogię do po­pu­lar­nych tabletek Alka Seltzer.

Na który gatunek pin­gwi­nów naj­czę­ściej polują niedź­wie­dzie polarne?

Na żaden. Niedź­wie­dzie polarne żyją na półkuli pół­noc­ne­j, a pingwiny - po­łu­dnio­wej.
 
Na jaką mak­sy­mal­ną głę­bo­kość sięga wieczna zmar­z­li­na?
1500 m. Badania prze­pro­wa­dzo­ne w pół­noc­nej Syberii (w dorzeczu Leny) wykazały wy­stę­po­wa­nie wiecznej zmar­z­li­ny aż do głę­bo­ko­ści 1,493 m. W lecie rozmarza jedynie wierzch­nia warstwa, o głę­bo­ko­ści do 4 m.

W którą stronę nie możemy spojrzeć stojąc na biegunie po­łu­dnio­wy­m?

Ani na wschód, ani na zachód, ani na po­łu­dnie. Na biegunie po­łu­dnio­wym każdy kierunek to północ.

Jakiej taktyki używają niedź­wie­dzie polarne, aby za­sko­czyć fokę podczas po­lo­wa­nia?

Pod­pły­wa­ją nurkując pod wodą. Dla foki od­po­czy­wa­ją­cej na krze lodowej naj­lep­szym kie­run­kiem ucieczki jest morze, gdzie pływa znacznie spraw­niej od niedź­wie­dzia. Dlatego niedź­wiedź polarny stara się za­ata­ko­wać od morza, by odciąć foce drogę uciecz­ki. Podpływa cał­ko­wi­cie za­nu­rzo­ny, aby nie zostać za­uwa­żo­ny - może nurkować przez około dwie minuty.
 
Jakie bogactwa na­tu­ral­ne przy­wio­dły ro­syj­skich ko­lo­ni­stów na Alaskę?

Uchatki. Alaska została sko­lo­ni­zo­wa­na przez ro­syj­skich han­dla­rzy futer. Nie polowali oni sami na uchatki, wy­ko­rzy­stu­jąc w tym celu miesz­ka­ją­cych na Alasce Aleutów. Wielu z nich zostało wy­sie­dlo­nych i wy­sła­nych w po­szu­ki­wa­niu uchatek w dalekie rejony - nawet do Ka­li­for­nii.

Na jakiej wy­so­ko­ści znajduje się naj­wyż­szy punkt Kró­le­stwa Danii?

Około 3700 m. Pole Gun­n­bjørn to naj­wyż­sze wznie­sie­nie Gren­lan­dii. Jest to nunatak, czyli skała prze­bi­ja­ją­ca poprzez lo­do­wiec. Góra nosi nazwę na cześć Gun­n­bjor­na Ulfs­so­na, pierw­sze­go Eu­ro­pej­czy­ka, który dotarł do Gren­lan­dii.

Żródło: pl.globalquiz.org; pl.wikipedia.org

Ciekawostki o różnych językach na świecie

W tym tygodniu przedstawię Wam kilka ciekawostek o językach ugrofińskich, do których należy mój język ojczysty, język węgierski :-)

Języki ugrofińskie to grupa języków w obrębie języków uralskich lub uralsko-jukagirskich ( liga uralo-ałtajska ).
Posługuje się nimi ok 24 mln mówiących, zamieszkujących Europę Północną , Syberię , a także Węgry . Grupa ta dzieli się na dwa zespoły: fiński (zwany czasem zachodniougrofińskim, fińsko-permskim) i ugryjski . Najważniejsze z nich to języki węgierski , fiński , estoński oraz mordwiński ; jednak wieloma językami z tej grupy posługują się niewielkie społeczności zamieszkujące daleką północ Rosji i wraz z postępującą asymilacją tych ludów wiele z tych języków zagrożona jest wymarciem.
Cechą charakterystyczną języków z tej grupy jest występowanie dużej liczby przypadków (zwykle kilkanaście, zaś w języku wepskim – 24)

Klasyfikacja języków ugrofińskich:

języki uralskie (ok. 24 mln)

1/ języki ugrofińskie (ok. 24 mln)

 
języki fińskie (ponad 9,6 mln)
 języki bałtyckofińskie (ok. 7,3 mln)

•  fiński (ok. 6 mln)
•  estoński (ok. 1,1 mln)
•  karelski (ok. 200 tys.)
•  język võro (ok. 70 tys.)
•  wepski (ok. 5 tys.)
•  iżorski (ok. 0,2 tys.)
•  wotycki (ok. 0,1 tys.)
•  liwski (ok. 0,1 tys.)

 języki wołżańskie (ok. 1,5 mln)

• maryjski (czeremiski, ok. 550 tys.)
• erzja (ok. 500 tys.)
• moksza (ok. 400 tys.)

 języki permskie (ok. 1,2 mln)

• komi (zyriański, ok. 345 tys.)
• komi-permiacki (ok. 150 tys.)
• udmurcki (wotiacki, ok. 700 tys.)

języki lapońskie (ok. 35 tys.)
 
języki ugryjskie (ponad 14 mln)

•  chantyjski (ostiacki, ok. 20 tys.)
•  mansyjski (wogulski, ok. 8 tys.)
•  węgierski (ok. 14 mln)

Żródło: portalwiedzy.onet.pl; pl.wikipedia.

Ciekawostki o różnych krajach na świecie

W tym tygodniu przedstawię Wam kilka ciekawostek o Zanzibar. Artykuł został przygotowany przez Joanny Frenkiel, właścicielka hotelu Marafiki Bungalows na Zanzibarze.

Zanzibar (Unguja w suahili) położony jest na Oceanie Indyjskim, 40 km od wybrzeży Afryki Wschodniej. Jest największą wyspą Archipelagu Zanzibar, w skład którego wchodzi również Pemba oraz kilka mniejszych wysepek. Archipelag należy do Zjednoczonej Republiki Tanzanii, lecz jest regionem autonomicznym. Wyspa leży na półkuli południowej, blisko równika, w tej samej strefie czasowej co Europa Wschodnia. Różnica czasu pomiędzy Polską a Zanzibarem jest niewielka. W lecie: +1h, w zimie: +2h. Powierzchnia Zanzibaru wynosi 1658 km². Wyspa ma 110 km długości i 40 km szerokości. Mieszka tu około 900 tys. ludzi, słynących z pogodnego uosobienia i serdeczności. Większość to Muzułmanie. Zanzibar, dzięki swojemu położeniu, od zawsze przyciągał podróżników z różnych stron świata. Pierwsi przybyli tu Persowie i Arabowie. W XVI wieku wyspę opanowali Portugalczycy, a sto lat później Zanzibar stał się częścią sułtanatu Omanu. W pierwszej połowie XIX wieku sułtan Omanu - Said przeniósł na wyspę swoją siedzibę z Maskatu. Za jego panowania nastąpił rozkwit handlu i upraw. Powstały nowe plantacje przypraw, szczególnie goździków. Ich zapach unosi się tu zresztą do dziś. W tym czasie Zanzibar stał się też głównym miejscem handlu niewolnikami. W 1890 roku Brytyjczycy przejęli kontrolę nad wyspą, która odzyskała niepodległość dopiero w roku 1963. Rok później, po połączeniu z Tanganiką, powstała Zjednoczona Republika Tanganiki i Zanzibaru  - Tanzania. 1. Nazwa Zanzibar pochodzi od arabskich słów „zinj” czyli „czarny” oraz „barr” – „ziemia, ląd”, co w wolnym tłumaczeniu oznacza „ziemię czarnych ludzi”. 2. Tanzański Szyling jest jedną z najsłabszych walut na świecie. 1 dolar amerykański to około 2170 szylingów. Co ciekawe najwyższy nominał to  10 000 szylingów, czyli niecałe 5 dolarów :) 3. Jedynym miastem na Zanzibarze jest  jego stolica - Zanzibar Town, z zabytkową częścią Stone Town, wpisaną na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jeden z  najstarszych budynków w Stone Town to tzw. Dom Cudów (The House of Wonders ) – był to jeden z pierwszych budynków we wschodniej Afryce posiadających takie wynalazki jak elektryczność lub winda – stąd właśnie jego nazwa. 4. Na Zanzibarze, w  1946 roku urodził się wokalista brytyjskiej grupy Queen - Freddie Mercury (Tak naprawdę nazywał się Farrokh Bulsara). Choć nigdy nie przeszedł profesjonalnego treningu wokalnego, potrafił zaśpiewać nawet najtrudniejsze partie operowe, nie ustępując pola swojej przyjaciółce - hiszpańskiej śpiewaczce operowej, Montserrat Caballe. 5. Zanzibar słynie z uprawy przypraw, szczególnie goździków, cynamonu, gałki muszkatołowej i czarnego pieprzu. Rośnie tu także kardamon, wanilia, kurkuma, imbir, papryczki chili. To właśnie przyprawom Zanzibar zawdzięcza swoje drugie imię: Wyspa Przypraw. 6. Dzięki bliskości równika słońce na Zanzibarze wschodzi i zachodzi przez cały rok mniej więcej o tej samej porze (wschód - ok. 6:30, zachód  - ok. 18:30). 7. Mieszkańcy wyspy inaczej liczą czas. Pora wschodu słońca to początek dnia, a więc godzina 1:00 rano (7:00 czasu środkowoeuropejskiego). Godzina 2:00 rano czasu suahili to 8:00 naszego czasu i tak aż do godziny 12.00 czasu suahili, czyli 18.00 czasu europejskiego. Wtedy zapada zmrok i znów jest godzina 1:00, ale wieczorem, czyli nasza 19.00. Umawiając się z tubylcami warto więc doprecyzować  według jakiego czasu! 8. Woda kokosowa to delikatny płyn, który znajduje się wewnątrz młodego, zielonego orzecha palmy. Drzewo pobiera z gleby niezbędną do swego wzrostu wodę, bogatą w minerały. Podczas wędrówki – od korzeni po koronę – płyn podlega wielokrotnej filtracji i oczyszczeniu, dzięki czemu staje się sterylnie czysty. Woda kokosowa bogata jest w niezbędne dla organizmu składniki, takie jak magnez, potas, wapń, fosfor oraz witaminy B1, B2, B3, B5, B6 i C, a poziom elektrolitów jest w niej niemal identyczny jak w osoczu ludzkiej krwi. Jednak kokos może być również niebezpieczny - najczęstszym powodem śmierci na Zanzibarze jest uderzenie kokosa spadającego z palmy. 9. Najkrótszym konfliktem zbrojnym w historii ludzkości była wojna angielsko-zanzibarska. Stoczona w dniu 27 sierpnia 1896 roku trwała zaledwie 38 minut. W tak krótkim czasie Brytyjczycy zdążyli wypowiedzieć wojnę, przeprowadzić działania zbrojne i doprowadzić do zawarcia rozejmu. 10. Zanzibar jest jedynym miejscem na świecie, gdzie występują gerezy trójbarwne, zwane też czerwonymi (Red Columbus). Ten zagrożony wyginięciem gatunek małp charakteryzuje się jaskrawym, czerwono-rudym ubarwieniem z tyłu głowy, na plecach i ogonie. Samce wyróżnia biały pióropusz na skroniach. Gerezy żyją w rezerwacie przyrody Jozani Forest. W tym samym lesie mieszkają także niebiesko-szare koczkodany. 11. Marafiki, w języku suahili znaczy „przyjaciele”. Taką też nazwę nosi kameralny butikowy hotel na wschodnim wybrzeżu Zanzibaru. Założycielami jest trójka Polaków, którzy podróżując po świecie właśnie tam, w miejscowości Kiwengwa, odnaleźli swoje miejsce na ziemi. To idealne miejsce wakacyjnego wypoczynku z dala od cywilizacji, w harmonii z tutejszą przyrodą i kulturą, zbudowane z zachowaniem afrykańskiej specyfiki. Panująca tu atmosfera sprawia iż goście czują się w Marafiki swobodnie i dobrze. Jak u przyjaciół. 12. Zanzibar słynie z pięknych drewnianych, bogato rzeźbionych i nabitych złotymi ćwiekami drzwi. Ich wielkość i jakość tradycyjnie były znakiem zamożności ich właścicieli. Zgodnie z tradycją drzwi do zanzibarskich domów były zamawiane i montowane jako pierwsze i dopiero po ich zamontowaniu budowano wokół nich dom. Niestety w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych większość drzwi zostało sprzedanych i wywiezionych z Zanzibaru.  Te, które pozostały (277 wrót) zostały objęte ochroną zabytków. 13.  Najpopularniejszym sportem w Tanzanii jest piłka nożna. Równie popularna jest logiczna gra bao. W języku swahili bao oznacza drzewo. Plansza gry, wykonana jest z drewna i składa się z czterech rzędów po osiem wgłębień w każdym. Do każdego z dwóch graczy należą dwa rzędy - jeden wewnętrzny i jeden zewnętrzny, w których umieszczane są kete (najczęściej ziarna fasoli lub kamyki). Jeśli masz ochotę na własne oczy przekonać się o urokach Zanzibaru, przyjedź do Marafiki Bungalows. Tam, wprost z basenu, możesz obserwować zmieniający się poziom oceanu i płynące majestatycznie łódeczki. W restauracji zjesz pyszną grillowaną ośmiornicę, chłodnik z avocado. Albo grillowaną rybę, którą możesz samemu złowić. Dla pełnego relaksu jeszcze masaż olejkiem kokosowym i Pinacolada. Więcej informacji na www.marafikizanzibar.com i fb Marafiki Bungalows Zanzibar.