Akcenty regionalne we Francji

We Francji każdy region ma szczególny akcent wywodzący się ze starych języków lub dialektów Francji. Każdy z tych języków pozostawił ślady, które stanowią podstawy dzisiejszych akcentów regionalnych, a niektóre słowa wciąż są wymawiane inaczej w zależności od regionu.

1. Akcent południowy
W południowej Francji istnieje dużo akcentów, które wywodzą się z języka oksytańskiego, obejmującego dialekt prowansalski i różne jego warianty jak marsylski, tuloński, nicejski itp. Akcent mieszkańców południa szybko ujawnia ich pochodzenie.

Francuzi pochodzący z południowego zachodu, szczególnie z rejonów Tuluzy, zachowali wyraźny akcent. Wymawiają oni np. na końcu słowa „moins” (mniej) literę „s”, podczas gdy według zasad standardowego francuskiego nie powinna być ona słyszana w wymowie.

2. Akcent północy
Na północy akcent jest także bardzo silny, często nazywany językiem pikardyjskim. Pochodzi on z grupy języków d’oïl, które zawierają wiele dialektów północy jak normandzki, pikardyjski, waloński, szampański, burgundzki… Sposób wymawiania „r” – na północy jest dość silny i dźwięczny. Warto zwrócić uwagę na słowo „vingt” – dwadzieścia, które w szczególności na wschodniej północy wymawiane jest « vɛ̃t » z „t” na końcu.

3. Akcent paryski
Paryski akcent już dawno został wybrany jako wzór dla wszystkich innych dialektów francuskich, gdyż zanim Paryż stał się stolicą Francji, stanowił stolicę regionu Île-de-France, w której żyli królowie Francji. Mieszkańcy południa twierdzą, że paryżanie mają ostry akcent; na przykład dźwięk / ɑ / jest zamieniany na / a /, a dźwięki / ø / i / ə / są wymawiane [ø].

Współcześnie liczba Francuzów posługujących się akcentami regionalnymi stale maleje. Akcenty te mają tendencję do zanikania. Przejawia się to głownie wśród młodszego pokolenia, gdyż następuje faza homogenizacji wymowy.

Źródło: fr.wikipedia.org; coursdelangues.com; letribunaldunet.fr

Język niderlandzki

W tym tygodniu chcielibyśmy przedstawić Wam parę ciekawostek dotyczących języka urzędowego narodu, który uważany jest za najwyższy na świecie – Holendrów. 
 

Według polskiego językoznawstwa przyjęło się stosować ter
min język niderlandzki na określenie holenderskiego oraz flamandzkiego. W latach 80. stworzono unię Nederlandse Taalunie, która jest oficjalnym regulatorem języka niderlandzkiego. To, co potocznie nazywamy dziś językiem holenderskim, jest północną odmianą języka, tak samo jak język flamandzki, który stanowi odmianę południową. Obie różnią się od siebie nieco wymową, słownictwem i gramatyką, ale to wciąż ten sam jeden język.

Niderlandzki to język indoeuropejski z grupy języków germańskich, którym posługuje się aktualnie 28 milionów ludzi na świecie, w tym 22 milionów native speakerów. Holenderski stanowi język urzędowy w Holandii oraz Belgii, a poza Europą w Surinamie i na dawnych Antylach Europejskich. Pierwszy znany tekst napisany w języku niderlandzkim pochodzi z XII wieku. W końcu XVIII wieku wyodrębnił się język afrikaans na bazie dialektów języka niderlandzkiego. Język zaczął się kształtować podczas intensywnych kolonizacji dzisiejszej Republiki Południowej Afryki. Współcześnie język afrikaans stanowi na tych terenach język urzędowy, który wciąż korzysta ze słownictwa holenderskiego.

Jako język germański, język niderlandzki ma wiele wyrazów złożonych, czyli takich, które utworzone zostały przez złożenie paru krótszych słów. Należy do nich:

Kindercarnavalsoptochtvoorbereidingswerkzaamhedenplan – holenderskie słowo znaczące „plany przygotowania do parady karnawału dla dzieci”

oraz Vervoerdersaansprakelijkheidsverzekering, które możemy przetłumaczyć jako „ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przewoźnika”.

Źródło: pl.wikipedia.org/wiki/Język_niderlandzki; worktodayonline.eu/5-ciekawostek-o-jezyku-niderlandzkim/; www.languagecoursesuk.co.uk/dutch-language-facts/

Świat i jego zakątki: język niemiecki

Język niemiecki to język z rodziny języków germańskich. Cechą charakterystyczną niemieckiej ortografii jest pisownia wszystkich rzeczowników wielką literą. Akcent wyrazowy w języku niemieckim najczęściej pada na pierwszą sylabę. Tak jak w wyrazie np. dol·met·schen [ˈdɔlmɛt͡ʃən]. W wyrazach złożonych z dwóch samodzielnych wyrazów np. Plat·ten-spie·ler [ˈplatənˌʃpiːlɐ] wyróżnia się dwa akcenty – główny na pierwszą sylabę pierwszego członu i poboczny na pierwszą sylabę drugiego członu.

Alfabet niemiecki jest odmianą alfabetu łacińskiego i składa się z 30 liter. Oprócz 26 liter klasycznych zawiera także przegłosy ä, ö i ü (tzw. umlauty) oraz ß (tzw. Eszett lub scharfes S). Przy braku odpowiednich czcionek muszą one być zastępowane odpowiednimi dwuznakami (ä = ae, ö = oe, ü = ue, ß = ss).

A Ä B C D E F G H I J K L M N O Ö P Q R S ẞ T U Ü V W X Y Z

a ä b c d e f g h i j k l m n o ö p q r s ß t u ü v w x y z

Dla niemieckiego ze Szwajcarii i Liechtensteinu charakterystyczny jest brak litery ß w pisowni, zastępuje się ją podwójnym „s” (ss).

Ciekawostką jest fakt, że wygląd szkolnego pisma ręcznego w języku niemieckim był ściśle uregulowany. Do 1925 r. było to pismo zwane Kurrentschrift (kurrenta; inaczej Spitzschrift), a w latach 1935–1941 Sütterlinschrift (inaczej Deutsche Schrift) i do dzisiaj widać te wpływy w piśmie ręcznym starszego pokolenia Niemców.

W języku polskim istnieje dużo zapożyczeń z języka niemieckiego. Zmiany kulturowe, wykształcenie się zawodów, praktyk czy niektórych miejsc, dawało początek istnienia nowych słów. Przykładów zapożyczeń z języka niemieckiego do języka polskiego jest bardzo wiele. Odnoszą się one między innymi do konkretnych miejsc czy przedmiotów np.:

cegła – Ziegel,
budować – büden,
malować – malen,
gmina – Gemeinde,
ratusz – z wczesno niemieckiego (średniowiecznego) Rathus, po nowo niemiecku Rathaus,
kino – Kino,
szpital – Spitze,
prysznic – Prießnitz od V. Priessnitz (wynalazca prysznica),
pancerz – Panzer (odnosi się do słów: pancerny, opancerzać, opancerzony),
czarny charakter – Schwarzcharkter,
szyld – Schild (znak z napisem).

Niektóre słowa przyjęły się w mniejszym stopniu, ale też zostały zapożyczone z języka niemieckiego np.: tygiel (Tiegel) – mały garnek czy żołdak (Södner) – zamienione na żołnierz.

Podane przykłady to nieliczne ilustracje zapożyczeń powstałych z tłumaczenia słów niemieckich na język polski. Encyklopedia staropolska oraz Wielki Słownik Języka Polskiego definiują znaczenia i pochodzenie konkretnych słów.

Ucząc się języka niemieckiego, ma się doskonałą okazję bliżej przyjrzeć się historii i kształtowaniu się języka polskiego za pośrednictwem języka niemieckiego.

Źródło: wziatektlumaczenia-lublin.pl, pl.wikipedia.org

Świat i jego zakątki: kuchnia włoska

Kuchnia włoska, choć jest różnorodna i urozmaicona, ma jednak pewne charakterystyczne dla siebie cechy: duża ilość warzyw oraz przypraw (estragon, tymianek, oregano, bazylia, pieprz, rozmaryn), oliwa, oliwki, czosnek, cebula, pomidory, owoce morza, sery i wina. Do typowych potraw włoskich zaliczyć należy spaghetti, pizzę i risotto, które zyskały też swoich zwolenników w innych krajach. Ponieważ Włosi przywiązują wagę do doboru dobrych składników i samego przygotowania posiłku, warto poznać związane z nimi ciekawostki.

Zacznijmy od oliwy, nazywanej „płynnym złotem” ze względu na cenne wartości odżywcze. Nie ma stuprocentowej pewności, gdzie pojawiły się pierwsze drzewka oliwne. Podejrzewa się jednak, że na Santorini. Tu znaleziono świadczącą o tym skamielinę sprzed ok. 60 000 lat. Drzewka oliwne zaczęto uprawiać ok. 6000 lat p.n.e. w Palestynie i Syrii. Stamtąd rozprzestrzeniły się one na tereny Grecji, Turcji, Włoch, Francji i Hiszpanii. Oliwa z oliwek od wieków stosowana była w lecznictwie. Hipokrates zalecał ją przy wrzodach i bólach mięśniowych, a grecki lekarz i botanik, Dioskurides Pedanios (I w. n.e.) używał jej jako podstawy do prawie wszystkich swych lekarstw. Od tysięcy lat aż do dziś oliwa odgrywa znaczącą rolę również w pielęgnacji urody.

Pomidor, choć jego ojczyzną jest Ameryka Południowa, również stanowi częsty składnik wielu potraw włoskich i trudno wyobrazić sobie bez niego tę kuchnię. Dziś ceni się pomidory głównie za ich walory odżywcze i zdrowotne. Pomidory dotarły do Europy po odkryciu przez Kolumba Nowego Świata. Początkowo uważano pomidory za owoce trujące. Europejczycy długo uprawiali je jako roślinę ozdobną, do czasu gdy ktoś rozpowszechnił informację, że są one afrodyzjakiem. Zapewne dlatego szwajcarski przyrodnik, Konrad von Gesner, nazwał je „poma amoris”, czyli „jabłkami miłości”( nazwa włoska to „pomi d’oro”, zaś francuska – „pomme d’amour”). Włoski lekarz i botanik, Luca Ghini, który założył pierwsze nowoczesne ogrody botaniczne w Pizie, nazwał je „amatula” („uprawiającymi miłość”).

Pizza margherita powstała w Neapolu i też ma swoją historię. W 1889 r. właściciel restauracji Di Pietro e Basta Cosi miał przyrządzić danie dla królowej Małgorzaty (Margherity) Sabaudzkiej i króla Humberta I. Królewska para zażyczyła sobie dana, które jadał wówczas prosty lud. Za takie danie uważano właśnie pizzę, którą przygotował właściciel restauracji. Królowa Małgorzata zachwyciła się smakiem tego dania i to właśnie na jej cześć pizzę nazwano „margherita” i pod tą nazwą funkcjonuje do dziś.

Spaghetti to także typowa włoska potrawa, w której dobrze ugotowany makaron odgrywa kluczową rolę. Makaron ma swoje początki w Chinach. Do Włoch został sprowadzony przez Marco Polo w 1229 r. Legenda mówi, że już starożytnym Rzymianom był on znany dzięki bogom. Wynalazł go bóg ognia, Wulkan.

Aż do XV wieku makaron był uważany za danie zarezerwowane dla wyższych sfer, ponieważ jego produkcja była dość droga. Dopiero później makaron stał się powszechnie dostępny i bardzo popularny ze względu na walory smakowe i różnorodność zastosowania.

Parmezan to jeden ze znanych włoskich serów, który pochodzi ze środkowej części kraju. Istnieją dowody, że był on produkowany już w XIII wieku. Wzmianki o nim pojawiają się w „Dekameronie” Boccaccia z 1348 r. oraz w pamiętnikach Giacomo Casanovy. Dziś ten słynny na całym świecie ser powstaje w regionach takich jak: Parma, Emilia-Romana, Modena, Bolonia i Mantua. Uznawany jest za regionalny specjał.

I na końcu wino, choć nie najmniej istotne we włoskiej kuchni. Winorośl rozpowszechniła się w Europie dzięki Rzymianom. Z dawnych przekazów wynika, że już w VII wieku p.n.e. Etruskowie wytwarzali wino i handlowali nim w regionie dzisiejszej Toskanii. Obecnie włoskie wina należą do win chętnie kupowanych na świecie, w tym właśnie wina toskańskie. Trudno wyobrazić sobie włoski posiłek bez lampki dobrego wina.

Źródło: www.zingtravel.pl/inspiracje/skarby-wloskiej-kuchni/, pl.wikipedia.org