Ciekawostki ze świata - Historia kuchni węgierskiej

Gulasz czy leczo to węgierskie dania powszechnie znane w Polsce. Ale czy na pewno przyrządzane w polskich domach i restauracjach gulasze i lecza są wierne swoim węgierskim pierwowzorom? W tym tygodniu chciałam trochę omówić historię i charakterystykę kuchni węgierskiej :)

• Współczesna węgierska kuchnia tradycyjna opiera się w dużej mierze na kulinarnej tradycji wędrownych plemion madziarskich, które zasiedliły Kotlinę Panońską na przełomie IX i X wieku. Plemiona te, zarówno przed osiedleniem się na terenie dzisiejszych Węgier, podczas swej kilkuwiekowej wędrówki z zachodniej Azji, jak i po nim opierały swoją dietę głównie ma mięsie pozyskiwanym dzięki polowaniom i hodowli. Stąd też tak duża ilość mięsnych potraw w kuchni węgierskiej.

 

• Tradycyjna węgierska kuchnia taka, jaką znamy ją dziś, jest swego rodzaju mieszanką kuchni ziemiańskiej i chłopskiej, wpływów madziarskich i obcych, mieszanką, którą w dużej mierze stworzyli dziewiętnastowieczni węgierscy kucharze, tacy jak najsławniejszy z nich, słynny w całej Europie Károly Gundel, który w swych książkach o węgierskiej kuchni opisywał przepisy stworzone wprawdzie na podstawie dotychczasowej węgierskiej tradycji kulinarnej, ale będące raczej wariacjami na jej temat, niż jej wiernym, książkowym odzwierciedleniem.
   
• Wśród węgierskich dań składających się z mięsa i warzyw, a gotowanych we wspomnianym bograczu, najważniejszymi są różnorodne rodzaje potrawek, które w języku polskim nazywa się gulaszem. Nie jest to określenie poprawne, bowiem węgierski gulyás (czy też gulyásleves) to rodzaj gęstej zupy z mięsa i warzyw.

 
 

• Tymczasem tym co w Polsce, zresztą nie tylko, bo także np. w Czechach lub Austrii nazywane jest gulaszem, są węgierskie potrawy o nazwach pörkölt, tokány (pl. tokań) i paprikás (pl. paprykarz), różniące się rodzajem użytego mięsa, proporcjami mięsa i warzyw, sposobem krojenia mięsa czy też dodatkiem (lub nie), śmietany.
   
• Jeśli mowa o śmietanie, to warto podkreślić, że wbrew przyjętym stereotypom węgierskie potrawy, mimo, że używa się w nich powszechnie papryki (sproszkowanej – ostrej i słodkiej, jak również surowej), a także pieprzu, nie są nadmiernie ostre, a to właśnie ze względu na to, że do wielu z nich dodawana jest, tak charakterystyczna dla kuchni środkowoeuropejskiej (m.in. kuchni byłej c.k. monarchii) śmietana, która łagodzi ich smak.
   
• Warto w tym miejscu wspomnieć o jeszcze jednej obok gulaszu węgierskiej potrawie, która w Polsce żyje własnym życiem i różni się od swego węgierskiego pierwowzoru. Chodzi o leczo (lecso). W Polsce to rodzaj potrawki z różnorodnych warzyw, nierzadko z dodatkiem wędliny (kiełbas, parówek). Tymczasem węgierskie leczo składa się (a właściwie powinno się składać) jedynie z papryki, cebuli i pomidorów. Takie leczo nie stanowi potrawy samej w sobie. Jest raczej dodatkiem, na przykład do ryżu lub ziemniaków lub stanowi garnitur do dania mięsnego. 

 

• Obok mięsa i warzyw niebagatelną rolę w kuchni węgierskiej odgrywają ryby słodkowodne. Przez Węgry przepływa bowiem wiele rzek, na czele z Dunajem i Cisą. Dziś wprawdzie rzeki te są dość mocno zanieczyszczone (aczkolwiek ryby żyją w nich nadal), ale onegdaj stanowiły niewyczerpane źródło ryb. Najsłynniejszą węgierską potrawą przyrządzaną z ryb jest zupa rybacka (halászlé), którą przyrządza się z mięsa karpi i sumów oraz, oczywiście, cebuli, papryki i pomidorów.
   
• Warto także w kilku słowach przedstawić dwie charakterystyczne dla kuchni węgierskiej przekąski, jakimi są pogacze (pogácsa) i lángosze (lángos). Te pierwsze to podawane na słono (czasami nadziewane np. śmietaną lub  białym serem, czasami bez nadzienia) niewielkie bułki wytwarzane z ciasta wyrabianego z mąki, śmietany i drożdży. Są bardzo popularne nie tylko na Węgrzech, ale także na Słowacji, w Bułgarii, Rumunii czy Serbii. Langosze to z kolei rodzaj smażonych na tłuszczu placków z ciasta z mąki pszennej oraz drożdży i soli (czasami także mleka i startych ziemniaków), najczęściej podawanych ze śmietaną lub sosem czosnkowym, a także serem lub innymi dodatkami.

• Jeśli chodzi o ciepłe napoje bezalkoholowe, to Węgrzy zdecydowanie preferują kawę od herbaty. Kawa trafiła na Węgry w XVI wieku wraz z Turkami i stały się Węgry jednym z pierwszych europejskich krajów, gdzie picie tego napoju zaczęło się upowszechniać.

39/2013

Ciekawostki ze świata - Znajomość języków obcych w Europie

Oto kilka wyników badań dotyczących znakomości języków obcych w Europie:

• Dwie trzecie Brytyjczyków (62%) posługuje się tylko językiem angielskim. Wyniki badania pokazują, iż Wielka Brytania pozostaje daleko w tyle za innymi krajami unijnym w kwestii motywowania obywateli do nauki drugiego języka. 

 

• Ponad połowa mieszkańców Europy włada biegle dwoma językami, a 28% zna dobrze trzy języki (w tym język ojczysty). Tymczasem w Wielkiej Brytanii jedynie 38% obywateli zna na tyle dobrze obcy język, by móc prowadzić konwersację.
   
• W takich krajach, jak Włochy czy Portugalia większość mieszkańców posługuje się tylko ojczystym językiem. Natomiast największy odsetek osób znających tylko jeden język (w ogóle) odnotowuje się  w Irlandii (66%).
   
• W Polsce odsetek osób posługujących się swobodnie przynajmniej jednym językiem obcym jest zbliżony do średniej europejskiej i wynosi 57%, do znajomości dwóch języków obcych przyznaje się 32% Polaków, a do trzech już tylko 4%.

 

• Jak wynika z badaniach, większość Europejczyków uważa, iż znajomość drugiego, a nawet trzeciego języka w sposób zasadniczy wpływa na sukces osobisty i zawodowy. Niemal trzy czwarte mieszkańców Unii (73%) w nauce języków obcych upatruje większe możliwości dla młodych ludzi na znalezienie lepszej pracy. Natomiast 83% respondentów wierzy, iż umiejętność posługiwania się obcymi językami może być przydatna z osobistego punktu widzenia.
   
• Badanie pokazuje, iż angielski pozostaje najszerzej znanym językiem w Unii. Używa go ponad połowa Europejczyków (51%) - jako języka ojczystego, bądź obcego. To zapewne tłumaczy niski poziom motywacji do nauki innych języków obcych wśród Brytyjczyków. Spośród trzech czynników, które respondenci wskazują jako utrudniające naukę języka obcego znalazły się: brak czasu (34%), brak motywacji (30%), a także wysokie opłaty za kursy językowe (22%).

38/2015